२जानेवारी २१२१. आज आंतरराष्ट्रीय विज्ञान परिषदेचा पहिला दिवस. यंदा परिषदेचे आयोजन करण्याचा मान पुण्याच्या मल्टिव्हर्सिटीला मिळाला होता.
शंतनुरावांच्या पत्नी यमुताई एका साध्या मध्यमवर्गीय घरातून आल्या, पण सामाजिक जाणीव तीव्र आणि आपल्यावरच्या जबाबदारीचं भान यामुळे त्यांनी केवळ महिला कर्मचाऱ्यांसाठी बेअरिंग्ज बनवणारं युनिट काढलं.
वैद्यभूषण गणेशशास्त्री जोशी आणि त्यांच्यापासून आजच्या त्यांच्या चौथ्या पिढीत एकूण २३ वैद्य आहेत. १९१४ मध्ये गणेशशास्त्रींनी पुण्यात आयुर्वेदाची प्रॅक्टिस
महामहोपाध्याय भारतरत्न डॉ. पां.वा. काणे यांच्या बौद्धिक संपन्नतेचा वारसा त्यांच्या तीन पिढय़ांनी जपला.
व्यवसायाचं रहस्य म्हणजे यशाला शॉर्टकट नाही. गुणवत्ता, सचोटी आणि मेहनत हे संस्कार आम्ही घेतले आणि पुढे पोचवले.
मुंबई विद्यापीठाचे पहिले पदवीधर न्यायमूर्ती महादेव गोविंद रानडे.
आजपासून नवरात्रीचा उत्सव मोठय़ा उत्साहात साजरा होईल, कोल्हापूरचं महालक्ष्मीचं मंदिरही त्याला अपवाद असणार नाही.
आंबा विक्रीपासून सुरू झालेला देसाई बंधू आंबेवाले यांचा हा व्यवसाय आता चौथ्या पिढीने आधुनिक केलाय.
गणपती मूर्तिकार म्हणून प्रसिद्धीला आलेल्या पेणच्या देवधर घराण्यात दुसऱ्या पिढीनं या गणपती मूर्तीपासून आपल्या दोन्ही मुलांना दूर ठेवायचं ठरवलं होतं आणि तिसऱ्या पिढीनं आपल्या मुलांना मुद्दाम मुंबईला शिकायला पाठवलं.
कामेरकराचं कुटुंब म्हणजे नाटक, चित्रपट, संगीत याला वाहून घेतलेलं घर.
प्रतिभा ही आनुवांशिक असते का? काव्यप्रतिभेचा दुर्मीळ वारसा जपणारी चार पिढय़ांची परंपरा लाभलेलं घराणंही दुर्मीळच म्हणायला हवं.
संगीतभूषण पंडित रामभाऊ मराठे यांनी आपल्या कारकिर्दीत सहा हजार नाटय़प्रयोग केले. २२ भूमिका केल्या. ‘मंदारमाला’ नाटकानं तर अनेक विक्रम केले.
काळानुरूप बदलणाऱ्या, अवजड इंजिनांच्या बदलत्या स्वरूपाला तोंड द्यायला नरसू कुटुंबीयांची पाचवी पिढी सज्ज झाली आहे. गावाच्या औद्योगिक प्रगतीच्या सीमा या पिढीला नाहीत. ही ‘ग्लोबल मार्केटिंग’ करणारी पिढी आहे.
सैन्यदलातून पिढय़ान् पिढय़ा देशसेवा करणारी अनेक कुटुंबं आहेत. पण एकाच तुकडीचं तीन पिढय़ांनी नेतृत्व करणं विरळाच. मेजर जनरल अनंत विश्वनाथ नातू हे तर महावीरचक्रानं सन्मानित! त्यांनी स्थापना करून नेतृत्व केलेली तुकडी ४/९ गुरखा रायफल्स!
‘प्रथम पोर्तुगीजकालीन गोवा आणि भारतातलं ब्रिटिश राज, प्रत्यक्ष ब्रिटनशी व्यावसायिक संबंध नंतर स्वतंत्र भारतातलं उद्योगविश्व, नंतर स्वतंत्र गोव्यातलं उद्योगविश्व आणि आता ग्लोबल व्हिलेजमधलं खुलं उद्योगविश्व.. जोशी कुटुंबीयांच्या औद्योगिक अनुभवांना ‘नसे अंत ना पार..’ अशीच उपमा द्यायला हवी..
काणे घराण्यात कीर्तन परंपरा १७६ पेक्षा अधिक वर्षे चालू आहे. आजवर १५ हजार कीर्तने करणाऱ्या ह.भ.प. नारायणबुवांनी पठडीतील कीर्तनपरंपरा जपली, पण त्याला आधुनिक दृष्टीची, काळाच्या गरजेची जोड दिली. काणे यांच्या कुटुंबातल्या स्त्रियांनीदेखील स्त्रीकीर्तनकार म्हणून नावलौकिक मिळवला. ‘नाचू कीर्तनाचे रंगी ज्ञानदीप लावू जगी’ म्हणणाऱ्या काणे कुटुंबीयांविषयी..
उत्कृष्ट मसाले बनवण्यात पहिला नंबर तुमचा, दुसरा मात्र बेडेकरांचा’’ ही कॅचलाइन असणारे ‘बेडेकर मसालेवाले म्हणजेच ‘व्ही. पी. बेडेकर आणि सन्स लिमिटेड’ ही १०० वर्षे जुनी अर्थात मुरलेली कंपनी. गरजेतून निर्माण झालेल्या या व्यवसायात आता चार पिढय़ा रमल्यात. त्यांची ही चविष्ट कहाणी ..
वाढत्या प्रपंचामुळे कोकणातली सावकारी सोडून आलेल्या केशव भिकाजी, महादेव भिकाजी आणि गणेश भिकाजी ढवळे या तीन बंधूंनी सुरू केलेलं ‘केशव भिकाजी ढवळे’ प्रकाशन. धार्मिक ग्रंथांना, पुस्तकांना केंद्रस्थानी ठेवून केलेल्या या प्रकाशन व्यवसायानं बघता बघता ११२ वर्षांचा प्रवास पूर्ण केला.
एकवेळ वजन कमी करणं सोपं, पण कमी केलेलं राखणं.. महाकर्मकठीण. डॉक्टर धुरंधरांच्या एका श्रीमंत स्त्री पेशंटनं पुढे ४७ र्वष कमी केलेलं वजन कायम राखून त्यांच्या तज्ज्ञतेवर यशाची मोहोरच उमटवली. स्थूलपणा वा लठ्ठपणाविरुद्ध लढाई लढणाऱ्या डॉक्टर धुरंधर कुटुंबाविषयी..
१८० सालापूर्वी कोकणातून देशावर विक्रीसाठी फक्त पंचाचे गठ्ठे घेऊन आलेले गणेश नारायण गाडगीळ यांची सांगलीत सातवी आणि पुण्यात सहावी पिढी दागिन्यांच्या व्यवसायात उत्तरोत्तर प्रगती करत आहे. पु.ना.गाडगीळ अर्थात ‘पीएनजी’ हा ब्रँड तर झालाच, त्याबरोबर ‘गाडगीळ कॅपिटल सव्‍‌र्हिसेस’, ‘गाडगीळ कमोडिटी सव्‍‌र्हिसेस’, ‘पोस्ट ९१’ हॉटेल, दाजीकाका गाडगीळ डेव्हलपर्स प्रा.लि., ‘सीमलेस एज्युकेशन अकादमी’, अशा नानाविध संस्थांनी व्यवसाय विस्तारत गेला.
अ‍ॅडव्होकेट केतकी जयकर (कोठारे) यांच्या भगिनी सॉलिसिटर लक्ष्मी मानकर या पाठारे प्रभूंमधल्या पहिल्या स्त्री-सॉलिसिटर तर मुलगी नम्रता जयकर- गरुड या जयकर घराण्यातल्या पहिल्या स्त्री-सॉलिसिटर. यांच्यासह कोठारे घराण्याच्या सहा पिढय़ा आणि जयकरांच्या तीन पिढय़ा असं मोठं कुटुंब न्यायदानाच्या क्षेत्रात रमलेलं आहे.
दिवसाला तीन टन बाकरवडी आणि विविध उत्पादनांसाठी रोज चार लाख लिटर्स दूध संकलन, म्हशींना खाणं देण्यापासून दूध काढण्यापर्यंत संपूर्णपणे संगणकावर चालणारा जगातला पहिला सुसज्ज गोठा, भिलवडीतलं म्हशींच्या जेनेटिक्सचा अभ्यास करणारं जगातलं पहिलं केंद्र, ऑनलाइन ऑर्डर दिल्यास जगाच्या कोनाकोपऱ्यात खाद्यपदार्थ पोहोचवणारं व्यवस्थापन, असा अवाढव्य उद्योग
एकाच कुटुंबातल्या सात पिढय़ा, साऱ्यांनीच संगीताला वाहून घेतलेलं. त्यातल्याच या तीन पिढय़ा. ‘गाणारं व्हायोलिन’ असं ज्यांचं वर्णन केलं जातं त्या एन. राजम, ‘मिलाप’ प्रकल्पाद्वारे ९९ राग आणि ९९ संस्कारमूल्ये यांची सांगड घालत नव्या पिढीवर संगीताचे संस्कार करू पाहणाऱ्या त्यांच्या कन्या डॉ. संगीता शंकर आणि संगीत मैफली रंगवणाऱ्या त्यांच्या नाती रागिणी व नंदिनी या चौघीही संगीताचा आपला वसा अपार कष्ट करत समृद्ध करीत आहेत.
माणसं तेव्हा प्रगती करतात आणि समाधानीही असतात, जेव्हा त्यांचं कुटुंब त्यांच्याबरोबर असतं. असं पिढी दरपिढी कुटुंब एकमेकांबरोबर राहिलं तर त्या संपूर्ण घराचं एक संचित बनून राहतं. अशाच काही कुटुंबांचं हे सदर.
स्त्रीची गुलामगिरी कायम ठेवणारं ४९७ कलम रद्द करताना बदलत्या काळातल्या वास्तवाशी ते अनुरूप नाही.
राज्याने डिजिटल कौशल्यांना भविष्यकाळातील जीवन व्यवहार कौशल्ये म्हणून मान्यता दिली आहे
माधुरी ताम्हणे एखाद्या स्वयंसेवी संस्था, लोकोपयोगी कामं करणाऱ्या संस्था, एनजीओज् यांच्या कामाची माहिती लोकांपर्यंत येत असते. ते सुरू करणाऱ्या संस्थापकांची, संस्था चालकांची माहिती अनेकांपर्यंत पोहोचत असते. ते त्या संस्थेचा आधारस्तंभ असतातच, पण त्यांच्या बरोबरीने काम करणारी माणसांची दुसरी फळी ही तितकीच महत्त्वाची असते. अशा लोकांच्या मदतीमुळेच ती संस्था आकाराला येत असते, सतत कार्यरत राहत असते. […]
आपण पवित्र आहोत, हे सिद्ध करण्यासाठी अग्निपरीक्षा दिल्यानंतरही सीतेचा रामाने त्यागच केला.
समीरला आपल्या कपाळावरची आठी लपवता आली नाही, निशिताने मनातील बरेच दिवसांची आग ओकली.
गर्भाशयात दोष असणाऱ्या स्त्रियांना गर्भाशय रोपणाने मूल जन्माला घालण्याची एक वाट दाखवली.
अवैध मानवी वाहतुकीचा प्रश्न दिवसेंदिवस गंभीर आणि व्यापक होत चालला आहे.
भारत-नेपाळ मधील स्त्रियांची १९९३ मधली एव्हरेस्ट मोहीम फत्ते झाली त्याला २५ वर्ष पूर्ण झाली.
अमेरिकेमध्ये घरगुती हिंसाचार पीडितांसाठी अनेक सामाजिक संस्था, हेल्पलाइन काम करत आहेत.
राज्यात दुष्काळ जाहीर झाल्याच्या पार्श्वभूमीवर शेतीकडे बघण्याचा पारंपरिक दृष्टिकोन बदलवणाऱ्या.
गेल्या चार दिवसांपासून ती बाह्य़ांगाला आलेल्या पुळ्या आणि श्वेतप्रदर यामुळे बेजार झाली होती.
स्त्रिया लढत असलेल्या दैनंदिन लढायांना प्रसिद्धी मिळत असतानाच हाही एक छोटासा विजय आहे.
एकाहून एक सरस गाण्यांच्या या मैफलीने पुरस्कार सोहळ्याची उत्साहात सुरुवात झाली.
उत्कृष्ट काम केलेल्या नऊ स्त्रियांच्या सन्मानाबरोबरच ‘लोकसत्ता’ने स्त्रीशक्तीचाही उत्सव साजरा केला आहे
‘मी टू’मधील जास्तीत जास्त तक्रारी कामाच्या ठिकाणी झालेल्या लैंगिक छळाच्या बाबतीत आहेत.
समाजमाध्यमे ज्यांना उपलब्ध आहेत अशा शहरी उच्चवर्णीय स्त्रियांना ‘ # मी टू’ने ग्रासले आहे
बाळू घोडे या शेतकऱ्याने परिसरातून जुन्या बियाणांचे संकलन करून स्वत:ची बीज बँक तयार केली आहे.
विविध अन्नउत्पादनांमध्ये मिलेट्सचा समावेश करण्यासाठी मी भारतीय उद्योजकांसोबत काम करत आहे.
सैनिकी शिक्षणासाठी आम्र्ड कोअर ऑफिसर्स ट्रेनिंग स्कूलमध्ये आठ महिने दोघेही रूममेट होते.
२००८ मध्ये प्रदर्शन अवघ्या पंधरा दिवसांवर आलेलं असताना मला सगळ्यात मोठा धक्का बसला.
एका मोठय़ा राष्ट्रीयीकृत बँकेत काम करणाऱ्या अधिकाऱ्यांच्या बायकोच्या डोक्यात जट होती
पतीची हरकत नसल्यास विवाहबाह्य़ संबंध ठेवण्यास पत्नी मुक्त आहे.
एका आंतरराष्ट्रीय संस्थेच्या मते जगातील सुमारे पावणेदोनशे देशांमध्ये भ्रष्टाचारात भारताचा क्रम ९४वा आहे. त्याचबरोबर लोकायुक्त, एसीबी, केंद्रीय दक्षता आयुक्त यांच्या जोडीला न्यायालये ते माहितीचा अधिकार ..
‘बहुमतवाद’ आणि ‘बहुसंख्याकवाद’, ‘राष्ट्रवाद’ आणि बहुविधता/ एकसंघीकरण, या मुद्दय़ांची चर्चा ‘इंग्रजी हटाव’सारख्या- वरवर वसाहतवादविरोधी आणि म्हणून